8 công dụng của bí đỏ đối với sức khỏe và cách chọn mua bí đỏ tươi ngon

1. Bí đỏ là gì?

Bí đỏ, còn gọi là bí ngô, thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae) được trồng phổ biến trên khắp thế giới. Tuy nhiên, tùy theo quốc gia và điều kiện khí hậu, đất đai mà giống bí này có hình dáng và kích thước khác nhau.

Đến nay người ta vẫn chưa xác định được nguồn gốc của bí đỏ nhưng nhiều người cho rằng bí đỏ có nguồn gốc ở Bắc Mỹ. Ngoài ra, người ta còn xác định các hạt bí ngô được tìm thấy tại Mexico có thể đã xuất hiện trong niên đại từ 7000 đến 5500 trước Công nguyên.

Bí đỏ có hình cầu hoặc hình trụ, bên ngoài có khía làm cho hình dạng quả như được chia thành từng múi. Lớp vỏ cứng, có màu vàng cam, hoặc vàng cam xen lẫn màu xanh. Ruột thịt bí màu vàng cam đậm hoặc nhạt, có nhiều hạt dẹp hình bầu dục. Tùy theo giống mà quả bí có cân nặng khác nhau.

2. Giá trị dinh dưỡng của bí đỏ

Bí đỏ chứa hàm lượng các chất dinh dưỡng cao và được xem là thực phẩm tốt cho não bộ, giúp mắt sáng và tim được khỏe mạnh. Nhìn chung, loại quả này rất giàu hàm lượng beta caroten tiền chất của vitamin A, chứa nhiều nước đến 91%, giàu chất đạm, chất béo và chất bột đường cũng như cung cấp năng lượng nhiều cho cơ thể.

Trung bình cứ 100g bí đỏ gồm các chất dinh dưỡng như:

• Năng lượng: 26kcal
• Nước: 91.6g
• Carbohydrate: 6.5g
• Protein: 1g
• Vitamin A: 53% DV
• Vitamin C: 11% DV
• Vitamin B1: 4% DV
• Vitamin B2: 9% DV
• Vitamin B3: 4% DV
• Vitamin B5: 6% DV
• Vitamin B6: 5% DV
• Vitamin B9: 4% DV
• Vitamin E: 3% DV
• Vitamin K: 1% DV
• Nhiều khoáng chất: 21mg canxi, 340mg kali, 12mg magie, 44mg phốt pho,….

3. Các loại bí đỏ phổ biến ở Việt Nam

Ở Việt Nam, bạn có thể tìm chọn mua 3 loại bí đỏ sau:

Bí đỏ tròn: Hình dạng quả tròn và thường có khối lượng từ 2.5 – 7kg. Lớp vỏ cứng, màu vàng cam xen lẫn màu xanh đậm, ruột vàng và có vị ngọt, thơm nhưng độ dẻo chỉ ở mức tương đối.

Loại bí đỏ này thường dùng để nấu canh thịt, nấu súp, hầm thịt hoặc xào tỏi.

Bí đỏ hồ lô: Hình dạng quả giống trái hồ lô, có khối lượng trung bình từ 600g – 1kg. Lớp vỏ cứng, màu xanh pha màu vàng cam, ruột vàng nhạt hơn so với bí đỏ tròn, vị ngọt bùi và có độ dẻo mềm.

Loại bí đỏ này thích hợp để nấu món chè hoặc nguyên liệu làm bánh, nấu sữa.

Bí đỏ mật: Hình dạng quả thuôn dài, ở giữa trái hơi thắt lại và có khối lượng trung bình từ 2 – 4kg. Lớp vỏ cứng, có màu xanh đậm nhưng chuyển sang màu đỏ vàng da cam (khi chín), ruột vàng đỏ, vị ngọt như khoai mật, thơm.

Loại bí đỏ này thích hợp để nấu canh, nấu súp, hầm, nấu chè hoặc làm bánh.

4. Tám công dụng của bí đỏ đối với sức khỏe

Bí đỏ là loại quả có giá trị dinh dưỡng cao về mặt sức khỏe và được sử dụng trong nhiều món ăn ngon bởi vì một số công dụng nổi bật từ loại quả này như:

Tăng cường sức khỏe cho mắt

Theo thông tin tổng hợp và phân tích được tiến hành vào năm 2009 tại Bắc Kinh cho thấy: hàm lượng lutein và zeaxanthin trong bí đỏ có tác dụng tích cực trong việc làm giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng (chủ yếu do tuổi tác gây ra) và đục thủy tinh thể.

Ngoài ra, bí đỏ còn rất giàu beta-carotene, khi được cơ thể hấp thụ nó chuyển hóa thành vitamin A, giúp cho võng mạc hấp thụ ánh sáng tốt hơn cũng như cải thiện thị lực cho bạn. Đồng thời vitamin C và E trong bí đỏ hoạt động như chất chống oxy hóa, ngăn sự tác động của các gốc tự do gây hại cho các tế bào mắt.

Hỗ trợ làn da khỏe mạnh

Bí đỏ chứa nhiều hợp chất giúp cho làn da của bạn trở nên khỏe mạnh hơn. Thực tế, các nghiên cứu cho thấy: các carotenoid (như beta-carotene) có thể hoạt động như một chất chống nắng tự nhiên và khi được hấp thụ vào cơ thể sẽ được chuyển thành vitamin A. Thậm chí, chất carotenoid khi được vận chuyển đến các cơ quan trong cơ thể, gồm cả làn da, chúng sẽ bảo vệ tế bào da chống lại tác hại của tia UV.

Vitamin C trong bí đỏ còn là yếu tố giúp da có thể sản sinh thêm collagen – một loại protein giúp cho làn da thêm chắc khỏe. Các hợp chất lutein, zeaxanthin, vitamin E và nhiều chất chống oxy hóa khác có trong bí đỏ đều được chứng minh là có khả năng bảo vệ da chống lại tia UV.

Tăng cường sức khỏe tim mạch

Nhờ hàm lượng vitamin C, kali và chất xơ cao mà bí đỏ trở thành thực phẩm có lợi cho tim mạch. Khi cơ thể có hàm lượng kali cao thì sẽ tránh được nguy cơ đột quỵ vì có khả năng làm giảm huyết áp – theo kết quả nghiên cứu cho thấy.

Bên cạnh đó, các chất chống oxy hóa khác trong bí đỏ có thể giúp cholesterol xấu LDL không bị oxy hóa. Vì nếu các hạt cholesterol LDL bị oxy hóa, chúng sẽ bám dọc theo thành mạch máu, gây ra bệnh tim mạch.

Giảm nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa

Hội chứng chuyển hóa là một trong các dấu hiệu liên quan đến việc béo bụng, cũng dẫn đến vấn đề khác về mặt sức khỏe liên quan đến tim và tiểu đường như huyết áp cao, khó kiểm soát lượng đường trong máu, tăng nồng độ triglyceride cao,….

Vì nhờ bí đỏ chứa hàm lượng beta-carotene lớn nên đây là thực phẩm có thể giảm nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa trong cơ thể.

Giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính

Nếu trong cơ thể chứa quá nhiều các gốc tự do sẽ dẫn đến tình trạng stress oxy hóa có liên quan đến nhiều bệnh mãn tính (như ung thư, tim mạch,…).

Với hàm lượng chất chống oxy hóa nhiều như beta-carotene, alpha-carotene, beta – cryptoxanthin và các carotenoids, bí ngô có khả năng vô hiệu hóa các gốc tự do, giúp bảo vệ các tế bào cũng như giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Hỗ trợ giảm cân

Bí đỏ được xem là thực phẩm lý tưởng trong thực đơn của những người giảm cân, vì nó chứa nhiều nguồn carbohydrate đa dạng nhưng lại ít calo. Trung bình mỗi cốc (245g) bí ngô chứa khoảng 50 calo và khoảng 94% nước.

Ngoài ra, bí đỏ còn chứa lượng lớn chất xơ nên giúp cho người giảm cân tránh cảm giác thèm ăn.

Tăng cường hệ miễn dịch

Theo nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy: vitamin A có thể tăng cường hệ miễn dịch và chống lại sự nhiễm trùng. Bí đỏ lại chứa rất nhiều beta-carotene, sau khi được cơ thể hấp thụ chúng sẽ chuyển thành vitamin A. Vì thế, việc ăn bí đỏ cũng giúp cho cơ thể có được hệ miễn dịch tốt.

Đồng thời, hàm lượng vitamin C trong bí đỏ còn làm tăng việc sản xuất bạch cầu, giúp các tế bào miễn dịch được hoạt động hiệu quả cũng như làm cho vết thương mau lành. Bí đỏ cũng chứa các hợp chất khác như vitamin E, folate và chất sắt cũng góp phần làm tăng hệ miễn dịch.

Giảm nguy cơ ung thư

Nhờ chứa nhiều carotenoid, bí đỏ trở thành thực phẩm có khả năng làm giảm nguy cơ ung thư trong cơ thể. Do các hợp chất đó hoạt động như chất chống oxy hóa, chúng vô hiệu hóa các gốc tự do nên có thể bảo vệ cơ thể tránh khỏi một số bệnh ung thư.

Chẳng hạn, theo kết quả phân tích từ 13 cuộc nghiên cứu cho thấy: những người tiêu thụ alpha – carotene và beta – carotene cao thì đều giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày.

Hoặc theo kết quả nghiên cứu khác người ta phát hiện rằng: những người hấp thụ nhiều carotenoid, đều giảm bớt nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tụy, cổ họng, ung thư vú và một số bệnh ung thư khác.

5. Cách chọn mua và bảo quản bí đỏ

Để cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng tối ưu, bạn cũng nên lưu ý đến cách chọn mua và bảo quản bí đỏ như sau:

Cách chọn mua bí đỏ

Tùy theo sở thích mà bạn có thể chọn loại bí đỏ tròn, bí đỏ hồ lô hoặc bí đỏ mật mà Mẹo vặt Gia đình đã chia sẻ đặc điểm của chúng ở phần trên.

Ngoài ra, khi chọn quả bí đỏ ngon và chất lượng, bạn nên ưu tiên chọn quả bí mà khi cầm trên tay cảm thấy nặng, cứng, không bị dập úng, không xuất hiện vết sứt sẹo, thâm sâu và không có dấu hiệu mềm nhũn, chảy nhớt. Phần cuống không bị mềm, dập úng và nên chọn những quả có cuống dài hơn 2cm vì sẽ để được lâu mà không nhanh bị hỏng.

Cách bảo quản bí đỏ

Bảo quản bí đỏ cũng rất đơn giản, bạn có thể thực hiện với một số mẹo mà Mẹo vặt Gia đình gợi ý như sau:

Đối với quả bí đỏ còn nguyên trái: Bạn có thể đặt bên ngoài ở nhiệt độ thường, những nơi thoáng mát, không có độ ẩm cao, hoặc đặt vào ngăn rau quả của tủ lạnh.

Đối với quả bí đỏ đã gọt (đang sử dụng): Bạn hãy rửa sạch và cho vào túi hút chân không hoặc hộp thực phẩm kín, rồi bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh (muốn ăn từ 1 – 3 ngày) và ngăn đá tủ lạnh (thời gian được 1 tháng, nhưng tốt nhất bạn nên ăn càng sớm càng tốt để đảm bảo chất dinh dưỡng).

6. Các món ăn hấp dẫn từ bí đỏ

Nhờ có vị ngọt tự nhiên và dễ ăn mà bí đỏ được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như:

Canh bí đỏ

Bí đỏ được chế biến thành món canh ngon, vị đậm đà khi được nấu chung với thịt bằm hoặc tôm tươi. Đây là món canh phù hợp cho cả người lớn tuổi lẫn trẻ nhỏ, bởi vị ngọt và mềm dẻo của bí đỏ rất đặc trưng, kết hợp với vị dai của tôm hoặc thịt bằm.

Kem bí đỏ

Kem bí đỏ có màu vàng ươm rất đẹp, không chỉ hấp dẫn bởi màu sắc mà hương vị của món kem cũng rất đặc biệt. Vị ngọt bùi của bí đỏ hòa lẫn với vị béo của nước cốt dừa và sữa tươi, sẽ khiến bạn mê mệt món kem này trong những ngày trời nắng nóng.

Sữa chua bí đỏ

Sữa chua bí đỏ là món tráng miệng mà bạn không thể bỏ qua, vị chua nhẹ của lớp sữa phía trên khi kết hợp với vị ngọt, dẻo bùi của bí đỏ phía dưới, sẽ làm bạn muốn ăn hoài mỗi ngày. Đây là món sữa chua dễ ăn và có giá trị dinh dưỡng cao cho trẻ nhỏ.

Bánh bao bí đỏ

Bí đỏ còn được sử dụng để tạo ra màu vàng đẹp và vị thơm ngon đặc biệt cho món bánh bao bí đỏ. Bạn có thể dùng loại bánh bao này cho bữa ăn sáng vì giá trị dinh dưỡng cao, phù hợp cho mọi độ tuổi.

Sữa bí đỏ

Đây là sữa dinh dưỡng mà bạn có thể làm cho cả gia đình để thưởng thức. Vị ngọt bùi tự nhiên của bí đỏ hòa lẫn với vị beo béo của sữa tươi, thích hợp khi dùng buổi sáng để cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng và năng lượng trong ngày.

Như vậy, Mẹo vặt Gia đình đã giúp bạn hiểu rõ hơn về 8 công dụng của bí đỏ đối với sức khỏe và cách chọn mua bí đỏ tươi ngon rồi đấy! Chúc bạn có nhiều món ăn ngon và dinh dưỡng cao từ loại quả này.

*Tổng hợp và tham khảo thông tin từ nhiều nguồn như: Wikipedia, Healthline và Vinmec.