8 Tác dụng của xoài đối với sức khỏe và những lưu ý khi ăn xoài

1. Nguồn gốc và đặc điểm của quả xoài

Nguồn gốc của xoài

Theo một số hóa thạch của lá xoài thời Paleocen thì xoài có nguồn gốc từ tiểu lục địa Ấn Độ trước khi sáp nhập vào lục địa Á Âu khoảng 60 triệu năm trước.

Xoài được trồng đầu tiên tại Ấn Độ vào năm 2000 trước công nguyên, sao đó được đưa đến Đông Á vào khoảng những năm 400 – 500 trước công nguyên. Vào thế kỉ 14 xoài xuất hiện tại Bờ biển Swahili, được đưa sang Philippines vào thế kỉ 15. Vào thế kỉ 16 chúng được đưa sang Brazil nhờ những nhà thám hiểm Bồ Đào Nha.

Xoài là quốc quả của Ấn Độ, Pakistan và Philippines. Nó cũng là cây quốc gia của Bangladesh. Từ những điều trên cho thấy xoài có một phần quan trọng trong văn hóa các nước đặc biệt là các nước Nam Á.

Ở Ấn Độ thời trung cổ, nhà thơ Ấn – Ba Tư Amir Khusrow đã gọi xoài là “Naghza Tarin Mewa Hindustan” – “Loại trái cây đẹp nhất của người Hindu”. Nhờ vào sự bảo trợ của Đế quốc Mughal đối với nghề làm vườn đã dẫn đến việc lai ghép hàng ngàn giống xoài, trong đó có loại xoài Totapuri nổi tiếng là giống đầu tiên được xuất khẩu sang Iran và Trung Á. Tại các quốc gia này xoài được xem là món tráng miệng thượng hạng và được phục vụ trong các bữa tiệc hoàng gia.

Ngày nay tại Ấn Độ người ta vẫn dùng các bộ phận của cây xoài như lá, hoa, quả để phục vụ trong các lễ hội truyền thống, lễ cưới và ngay cả hoa văn trên các loại quần áo truyền thống như khăn choàng Kashmiri, Kanchipuram và sarees lụa.

Ở Trung Quốc trong cuộc Cách mạng Văn hóa xoài được xem như một biểu tượng của tình yêu đối với nhân dân của Chủ tịch Mao Trạch Đông.

Đặc điểm của xoài

Cây xoài có thể cao tới 35 – 40 m, với bán kính tán cây là 10 m. Những cây này sống lâu năm, vì một số mẫu vật vẫn ra quả sau 300 năm. Rễ cắm sâu trong đất có thể lên tới 6m. Lá xoài khi còn non có màu hồng cam rồi chuyển sang màu đỏ sẫm, sau đó có màu xanh đậm khi trưởng thành. Hoa có màu trắng với năm cánh, có mùi thơm nhẹ, ngọt ngào.

Có 500 giống xoài đã được biết đến và thường chín vào mùa hè, trong khi một số loại có thể cho hai vụ. Quả mất từ ​​bốn đến năm tháng từ khi ra hoa đến khi chín.

Quả chín thay đổi tùy theo giống cây trồng về kích thước, hình dạng, màu sắc, độ ngọt và chất lượng ăn. Tùy thuộc vào giống cây trồng, trái cây có nhiều màu vàng, cam, đỏ hoặc xanh lục có hình dạng hơi tròn, hình bầu dục hoặc hình quả tim. Da mịn và thơm, có màu từ xanh lục khi còn non và có màu vàng, vàng cam, vàng đỏ, ửng hồng, đỏ, tím hoặc hồng khi chín hoàn toàn.

Tùy theo giống cây trồng mà kích thước, hình dạng, màu sắc, độ ngọt của quả xoài thay đổi nhưng xoài thường mang hương vị ngọt nên thường được sử dụng để làm các món tráng miệng.

Thông thường xoài sẽ có vị chua, nhạt khi còn sống và khi chín có vị ngọt hoặc chua chua ngọt ngọt. Tuy nhiên, cũng có một số loại xoài có cả vị ngọt khi chưa chín.

2. Giá trị dinh dưỡng của quả xoài

Xoài là một loại trái cây chứa ít calo nhưng lại vô cùng dinh dưỡng. Cứ 1 cup xoài cắt lát tương đương 165 gram cung cấp:

• Lượng calo: 99 kcal
• Chất đạm: 1.4 gam
• Carbs: 24.7 gram
• Chất béo: 0.6 gam
• Chất xơ: 2.6 gram
• Vitamin C: 67% lượng tham chiếu hàng ngày (RDI)
• Đồng: 20% RDI
• Folate: 18% RDI
• Vitamin B6: 11.6% RDI
• Vitamin A: 10% RDI
• Vitamin E: 9.7% RDI
• Vitamin B5: 6.5% RDI
• Vitamin K: 6% RDI
• Niacin: 7% RDI
• Kali: 6% RDI
• Riboflavin: 5% RDI
• Mangan: 4.5% RDI
• Thiamine: 4% RDI
• Magiê: 4% RDI

Ngoài ra xoài còn chứa 1 lượng nhỏ phốt pho, axit pantothenic, canxi, selen và sắt,…

3. Tác dụng của xoài đối với sức khỏe

Chứa nhiều chất chống oxy hóa

Xoài chứa nhiều polyphenol với hơn chục loại khác nhau như mangiferin, catechin, anthocyanins, quercetin, kaempferol, rhamnetin, axit benzoic và nhiều loại khác nữa. Những chất này có đặc tính chống oxy hóa vô cùng mạnh mẽ giúp bảo vệ tế bào cơ thể bạn chống lại tác hại của các gốc tự do gây nên nhiều bệnh mãn tính.

Trong đó mangiferin được gọi là “siêu chống oxy hóa” vì nó đặc biệt mạnh mẽ. Theo nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật đã phát hiện ra rằng mangiferin có thể chống lại tác hại của các gốc tự do liên quan đến ung thư, tiểu đường và các bệnh khác.

Giúp tăng cường hệ miễn dịch

Xoài là một nguồn chất dinh dưỡng tăng cường miễn dịch trong đó có vitamin A giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và vitamin C giúp cơ thể sản sinh ra nhiều tế bào bạch cầu cũng như giúp các tế bào này hoạt động hiệu quả hơn và cải thiện khả năng bảo vệ của da.

Xoài cũng chứa folate, vitamin K, vitamin E và một số vitamin B, giúp hỗ trợ khả năng miễn dịch.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Xoài cung cấp magie và kali, giúp duy trì mạch đập khỏe mạnh và giúp mạch máu của bạn thư giãn từ đó làm giảm huyết áp.

Xoài cũng chứa mangiferin mà theo các nghiên cứu trên động vật đã phát hiện ra rằng chất này có thể bảo vệ tế bào tim chống lại chứng viêm, căng thẳng oxy hóa và quá trình apoptosis (chết tế bào có kiểm soát).

Xoài là một loại thực phẩm giúp giảm cholesterol, chất béo trung tính và mức axit béo tự do trong máu là nguyên nhân gây ra các bệnh tim mạch.

Cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa

Xoài chứa một nhóm các enzym tiêu hóa được gọi là amylase. Amylase phân hủy carbohydrate phức tạp thành đường như glucose và maltose. Các enzym này hoạt động mạnh trong quả xoài chín và đây cũng là chất tạo nên vị ngọt của quả xoài.

Hơn nữa, vì xoài chứa nhiều nước, chất xơ và những chất khác giúp giải quyết các vấn đề tiêu hóa như táo bón và tiêu chảy. Theo một nghiên cứu kéo dài bốn tuần, khi cho người lớn bị táo bón mãn tính ăn xoài hàng ngày thì đã giảm các triệu chứng của tình trạng táo bón so với thực phẩm bổ sung có chứa một lượng chất xơ hòa tan tương tự.

Cải thiện sức khỏe của mắt

Hai chất lutein và zeaxanthin trong quả xoài khi bổ sung vào cơ thể sẽ tích tụ bên trong võng mạc và hoạt động như một tấm chắn nắng tự nhiên, hấp thụ ánh sáng dư thừa và bảo vệ đôi mắt của bạn khỏi ánh sáng xanh có hại.

Xoài nguồn vitamin A dồi dào, giúp giảm các triệu chứng liên quan đến thị lực như khô mắt, quáng gà cũng như sẹo giác mạc.

Ngăn ngừa ung thư

Theo các nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật polyphenol trong xoài có thể giúp bảo vệ chống lại stress oxy hóa, có liên quan đến nhiều loại ung thư khác nhau, bao gồm bệnh bạch cầu và ung thư ruột kết, phổi, tuyến tiền liệt và vú.

Tuy nhiên cần có thêm bằng chứng và nghiên cứu về tác dụng chống ung thư của polyphenol trong xoài ở người.

Điều trị bệnh tiểu đường

Ăn xoài cũng có thể giúp điều trị bệnh tiểu đường:

• Theo một nghiên cứu trên 20 người trưởng thành béo phì cho thấy việc ăn nửa quả xoài tươi mỗi ngày trong 12 tuần làm giảm lượng đường huyết đáng kể.
• Các nghiên cứu do Viện Nghiên cứu Công nghệ Thực phẩm Trung ương Hoa Kỳ và Đại học Khoa học Y tế Suzuka thực hiện đã chứng minh rằng chiết xuất từ tác dụng hữu ích đối với những người mắc bệnh tiểu đường loại 2.

Làm đẹp da và tóc

Xoài chứa nhiều vitamin C là chất cần thiết để tạo ra collagen – một loại protein tạo cấu trúc cho da và tóc. Chúng giúp da giữ độ đàn hồi và chống lại sự chảy xệ và nếp nhăn.

Vitamin A trong xoài giúp cho sự phát triển của tóc, giúp dưỡng ẩm da đầu và giữ cho tóc bạn khỏe mạnh. Ngoài ra vitamin A và các retinoid khác còn giúp bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời.

Những chất chống oxy hóa trong xoài giúp bảo vệ các nang tóc khỏi bị tổn thương do stress oxy hóa là nguyên nhân gây ra rụng tóc và hói đầu.

4. Tác hại của quả xoài

Gây các vấn đề về tiêu hóa

Xoài chứa nhiều chất xơ, nên khi tiêu thụ quá nhiều chất xơ sẽ gây tiêu chảy.

Xoài có vị chua nên khi ăn lúc đói bụng sẽ gây kích thích dạ dày làm tăng dịch vị làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đường ruột và loét bao tử.

Ngoài ra, ăn xoài khi bụng rỗng còn có thể dẫn đến nguy cơ bị say, ngộ độc tạm thời.

Tăng lượng đường trong máu

Với người bệnh tiểu đường hoặc những người dễ tăng cân thì cần hạn chế ăn nhiều xoài chín vì trong xoài chín có chứa amylase là enzym phân hủy carb để tạo đường và hoạt động rất mạnh trong quả xoài này. Nên nếu ăn nhiều xoài thì lượng đường sẽ tăng làm cho đường trong máu cũng tăng.

Gây kích ứng cổ họng

Trong nhựa xoài có chứa chất kích thích mạnh gây kích ứng cổ họng. Không nên uống nước lạnh sau khi ăn xoài, bởi nước lạnh có thể khiến nhựa xoài đông lại, khiến chúng bám vào cổ họng gây kích ứng hơn.

Gây dị ứng

Những người có cơ địa mẫn cảm, dễ bị dị ứng với chất urushiol thì khi ăn xoài sẽ bị dị ứng với biểu hiện là ngứa xung quanh miệng, trên môi, rát lưỡi, mắt khô và nổi mề đay trên da.

Đặc biệt đối với những người bị hen suyễn vì các thành phần gây dị ứng có thể khiến bệnh tái phát và gây nguy hiểm cho người bệnh. Vì thế những ai đang mắc hen suyễn thì nên dùng ít hoặc không nên dùng xoài.

Làm bệnh ngoài da nặng hơn

Những người mắc các bệnh mẩn ngứa, vết thương lở loét, mưng mủ,… hạn chế ăn xoài vì lượng đường tự nhiên có trong loại quả này tương đối nhiều sẽ khiến cho bệnh tình nặng hơn.

Xoài là một loại thực phẩm thơm ngon và dồi dào chất dinh dưỡng nhưng khi sử dụng cần lưu ý nhiều điểm quan trọng như trên để ăn xoài vừa có lợi mà không hại cho sức khỏe.

Hy vọng những chia sẻ về tác dụng của xoài cũng như các lưu ý khi sử dụng sẽ giúp các bạn hiểu hơn về loại trái cây cực kì phổ biến này. Chúc bạn có những kiến thức bổ ích để chăm sóc cho gia đình thân yêu của mình nhé.

*Tham khảo và tổng hợp thông tin từ wikipedia và healthline.