Cam thảo là gì? 10 công dụng của cam thảo đối với sức khỏe và lưu ý sử dụng

1. Cam thảo là gì?

Nguồn gốc

Cam thảo, tên gọi khoa học là Glycyrrhiza glabra, thuộc thực vật họ Đậu Fabaceae. Dù có hương thơm và vị ngọt tương tự, nhưng cam thảo khác họ với cây hồi và cây thì là.

Cam thảo có nguồn gốc từ Tây Á và Nam Âu, được sử dụng để tạo nên hương vị trong bánh kẹo, thuốc lá phổ biến nhất ở một số nước châu Âu và khu vực Tây Á.

Hiện nay, cam thảo được sản xuất nhiều nước trên thế giới như Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Ấn Độ, Ý, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Iraq, Afghanistan, Pakistan, Uzbekistan, Azerbaijan và Turkmenistan. Trong đó, nhà sản xuất cam thảo lớn là M&F Worldwide chiếm hơn 70% sản lượng toàn cầu.

Đặc điểm

Cam thảo thuộc thực vật thân thảo sống lâu năm với chiều cao lên đến 1m. Lá có hình lông chim với chiều dài từ 7 – 15cm. Hoa của cây cam thảo mọc thành cụm và dài dao động từ 0.8 – 1.2m, có màu tím cho đến màu xanh trắng nhạt.

Quả cam thảo có hình thuôn dài từ 2 – 3cm, chứa nhiều hạt nhỏ. Rễ thuộc thân bò và được sử dụng trong ẩm thực và thuốc vì có vị ngọt và hương thơm đặc trưng. Vị ngọt của cam thảo gấp hơn 30 lần so với độ ngọt của đường mía nhưng vị ngọt khác với đường.

Cây cam thảo phát triển tốt nhất khi được trồng tại các thung lũng sâu có mật độ thoát nước tốt và đầy đủ ánh nắng mặt trời. Người ta thường thu hoạch cam thảo vào mùa thu, sau 2 – 3 năm khi gieo trồng.

Cam thảo trong ẩm thực các nước

Bạn có thể bắt gặp hương vị cam thảo được sử dụng trong nhiều loại bánh kẹo và thực phẩm đồ ngọt. Người ta sử dụng hàm lượng cam thảo rất ít và được kết hợp với hương vị của tinh dầu hồi trong các loại bánh kẹo ngọt.

Người tiêu dùng ở châu Âu cùng với các nước khác như Úc, New Zealand đều rất ưa chuộng kẹo cam thảo.

Tại Hà Lan, bánh kẹo cam thảo không chỉ là đồ ngọt phổ biến mà còn sử dụng cam thảo dưới nhiều hình thức khác nhau như rượu cam thảo, kẹo zoute drop, mứt salmiak,…. Thậm chí, người dân còn nhâm nhi rễ cây cam thảo khô, giống như ăn kẹo vậy!

Tại Anh, cam thảo được sử dụng trong bánh Pontefract. Tại Ý (nhất là khu vực miền Nam), Pháp và Tây Ban Nha, người dân nhai rễ cây cam thảo cùng với nước để làm dung dịch súc miệng. Ở Calabria, phổ biến rượu mùi được làm từ việc chiết xuất cam thảo nguyên chất.

Ngoài ra, cam thảo cũng được sử dụng trong nhiều loại thuốc truyền thống của người Trung Quốc, người Hy Lạp và người thuộc khu vực Trung Đông để làm dịu dạ dày, giảm chứng viêm và điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan đến hô hấp.

2. Công dụng của cam thảo đối với sức khỏe

Cam thảo không chỉ được sử dụng nhiều trong công nghệ thực phẩm nhờ hương thơm và vị ngọt đặc trưng mà còn được sử dụng trong y học nhờ có một số tác dụng tích cực đến sức khỏe như:

Hỗ trợ điều trị các bệnh về da

Nhờ chứa hơn 300 hợp chất, trong đó có một số chất có khả năng chống viêm, kháng khuẩn và kháng cả vi rút mạnh mẽ, rễ cây cam thảo có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về da hiệu quả.

Chẳng hạn, hợp chất glycyrrhizin được tìm thấy trong cam thảo có lợi ích trong việc chống viêm và kháng khuẩn, nên được sử dụng để điều trị nhiều bệnh về da, gồm trứng cá và bệnh chàm.

Theo kết quả của cuộc nghiên cứu kéo dài 2 tuần trên cơ thể của người lớn cho thấy: việc bôi gel (chứa chiết xuất từ rễ cam thảo) làm cải thiện tình trạng của bệnh chàm. Trong khi, việc sử dụng gel cam thảo lên vùng da bị mụn trứng cá vẫn còn gặp nhiều hạn chế nhưng vẫn mang lại sự chuyển biến tích cực về tình trạng mụn.

Giảm khó tiêu và trào ngược axit

Chiết xuất từ rễ cam thảo có thể giảm đi các triệu chứng khó tiêu và trào ngược dạ dày thực quản (GERD) – gồm ợ chua, trào ngược axit và đau bụng.

Một số bằng chứng cho thấy tác dụng này của cam thảo như:

• Việc dùng viên nang chứa 75mg cam thảo vào 2 lần/ngày đã cải thiện triệu chứng khó tiêu ở 50 người lớn so với việc dùng giả dược diễn ra trong 30 ngày.
• Khi sử dụng lượng thấp axit glycyrrhetinic (hợp chất chứa trong cam thảo) kết hợp với phương pháp điều trị đã mang lại hiệu quả tích cực cho những người lớn bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) diễn ra trong 8 tuần. Hơn nữa, trong cuộc nghiên cứu khác còn ghi nhận việc sử dụng rễ cam thảo mỗi ngày có hiệu quả hơn hẳn so với việc dùng thuốc kháng axit để điều trị bệnh GERD.

Điều trị loét dạ dày tá tràng

Các vết loét dạ dày, thực quản dưới và ruột non thường cho vi khuẩn H.pylori gây viêm. Chiết xuất từ rễ cam thảo và hợp chất glycyrrhizin có thể giúp bạn điều trị các vết loét này hiệu quả. Chẳng hạn:

• Cuộc nghiên cứu trên cơ thể chuột cho thấy việc sử dụng 91mg chiết xuất cam thảo cho mỗi 0.5kg trọng lượng cơ thể sẽ có tác dụng chống lại sự phát triển của vết loét dạ dày tốt hơn so với việc dùng thuốc omeprazole thông thường.
• Hơn nữa, trong cuộc nghiên cứu ở người gồm có 120 tình nguyện viên và kéo dài 2 tuần, còn cho thấy việc dùng chiết xuất cam thảo kèm theo phương pháp điều trị bệnh loét dạ dày đều làm giảm sự xuất hiện của vi khuẩn gây viêm H.pylori.

Có đặc tính chống ung thư

Chiết xuất rễ cam thảo có tác dụng chống lại một số bệnh ung thư nhờ các hợp chất thực vật có khả năng chống oxy hóa, chống viêm và chống ung thư.

Người ta đã chứng minh chiết xuất cam thảo và những hợp chất của nó như flavonoid isoangustone A (IAA) có thể làm chậm hoặc ngăn cản sự phát triển của tế bào u ác tính ở người, như ung thư da, ung thư vú, tuyến tiền liệt và viêm đại trực tràng.

Hơn nữa trong cuộc nghiên cứu tiến hành trên 60 người, số lượng người dùng cam thảo có thể giảm đau các vết loét miệng – là tác dụng phụ khi người ung thư đầu và cổ tiến hành hóa xạ trị cũng như đối với những người có khối u phát triển ở khoang miệng, hầu họng hoặc vòm họng.

Làm dịu các tình trạng hô hấp

Chiết xuất rễ cam thảo như chất glycyrrhizin giúp làm dịu đi những cơn hen suyễn và được bổ sung vào các phương pháp điều trị bệnh này. Đây là kết quả phân tích dựa trên các nghiên cứu tiến hành trên động vật.

Bên cạnh đó, nhiều cuộc nghiên cứu nhỏ được tiến hành trên cơ thể người và trong ống nghiệm còn cho thấy rằng: trà và chiết xuất từ rễ cam thảo có tác dụng bảo vệ, chống lại các chứng viêm họng và giảm thiểu dấu hiệu đau họng sau khi phẫu thuật.

Bảo vệ răng

Với đặc tính chống viêm, cam thảo mang lại hiệu quả trong việc chăm sóc răng miệng, nhất là các hợp chất trong rễ cam thảo.

Kết quả từ một nghiên cứu trên 66 trẻ em (mẫu giáo) cho thấy việc dùng kẹo mút không đường có chứa 15mg chiết xuất rễ cam thảo 2 lần/ngày diễn ra trong suốt 7 ngày, làm giảm số lượng vi khuẩn Streptococcus mutans trong khoang miệng – đây là vi khuẩn gây ra sâu răng.

Ngoài ra, chiết suất rễ cam thảo còn có hiệu quả chống lại sự gây hại của các loại vi khuẩn khác gây sâu răng như Lactobacillus acidophilus.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Việc dùng chiết xuất rễ cam thảo mỗi ngày góp phần làm cải thiện lượng đường trong máu và tăng cường sức khỏe thân. Đây là kết quả nghiên cứu kéo dài 60 ngày trên cơ thể chuột. Thế nhưng, tác dụng này chưa được xác nhận trên cơ thể người, vẫn cần nhiều cuộc nghiên cứu hơn.

Giảm các triệu chứng mãn kinh

Những người phụ nữ trong giai đoạn thời kỳ mãn kinh thường xuất hiện các dấu hiệu bốc hỏa, thay đổi chức năng tim mạch & trao đổi chất, teo âm đạo hay xương trở nên yếu hơn.

Một trong những phương pháp điều trị các triệu chứng ở người phụ nữ mãn kính như bốc hỏa, người ta phát hiện chiết xuất từ rễ cam thảo có tác dụng tích cực, làm giảm bớt tình trạng nóng ở da, cổ và ngực cũng như cảm giác nóng trong người và hay đổ mồ hôi.

Tăng cường giảm cân

Kết quả phân tích từ 26 cuộc thử nghiệm lâm sàng chỉ ra rằng: chiết xuất rễ cam thảo làm giảm đến chỉ số khối cơ thể (BMI) và hỗ trợ giảm cân hiệu quả, nhất là những người béo phì.

Giúp hỗ trợ điều trị viêm gan C

Đến nay, người ta vẫn còn đang tiếp tục nghiên cứu về việc sử dụng glycyrrhizin vào phương pháp điều trị viêm gan C nhờ khả năng chống vi rút của loại hợp chất này. Tuy nhiên, đây cũng là điểm đáng chú ý khi nhắc đến công dụng của cam thảo, vì dù sao cam thảo cũng là một trong những thực phẩm tìm thấy nhiều chất glycyrrhizin.

3. Lưu ý khi sử dụng cam thảo

Theo đánh giá của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), cam thảo là thực phẩm an toàn cho sức khỏe con người. Thế nhưng, việc sử dụng liều lượng và tác dụng phụ của loại thực phẩm này cũng có nhiều vấn đề mà bạn nên lưu ý như:

Gây hại nếu như dùng quá liều

Khi tiêu thụ lượng lớn glycyrrhizin từ cam thảo, bạn sẽ phải đối diện với tình trạng mất cân bằng chất lỏng và chất điện giải trong cơ thể. Vì người ta chứng minh được khi nồng độ glycyrrhizin tăng cao sẽ dẫn đến sự gia tăng bất thường của hormone căng thẳng cortisol.

Các tình trạng nguy hiểm về sức khỏe như: làm giảm hàm lượng kali thấp, làm tăng huyết áp, khiến cơ bị suy yếu và nhịp tim đập bất thường. Thậm chí ngộ độc cam thảo sẽ xảy ra, làm suy thận, suy tim sung huyết hoặc làm phù phổi.

Do đó, những người bị huyết áp cao, suy tim, bệnh thận và có hàm lượng kali trong cơ thể thấp thì nên hạn chế dùng các sản phẩm từ cam thảo cũng như ở người khỏe mạnh tránh tiêu thụ quá nhiều cam thảo, dẫn đến tích tụ glycyrrhizin.

Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai và cho con bú

Phụ nữ mang thai khi tiêu thụ nhiều cam thảo đều có thể làm ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ của thai nhi.

Theo thông tin được in trên Tạp chí Dịch tễ học Hoa Kỳ đã cung cấp thông tin: những đứa trẻ được sinh ra từ các bà mẹ đã tiêu thụ một lượng lớn các sản phẩm cam thảo (chứa glycyrrhizin) trong quá trình mang thai, đều có nhiều khả năng bị suy giảm trí não sau này.

Vì thế, phụ nữ mang thai tránh bổ sung và hạn chế ăn cam trong thực đơn ăn uống hằng ngày.

Tương tác với các thành phần trong một số loại thuốc

Vì chứa nhiều hợp chất có lợi và cải thiện tình trạng sức khỏe, nên việc sử dụng cam thảo ở những người đang sử dụng thuốc điều trị, có thể làm giảm tương tác cũng như tính hiệu quả của thuốc.

Cụ thể, với những người đang dùng thuốc để chữa bệnh huyết áp, loãng máu, giảm cholesterol, lợi tiểu, tránh thai và chống viêm (không chứa steroid).

Tóm lại, khi dùng cam thảo, bạn nên kiểm tra tình trạng sức khỏe của bạn ra sao và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Đặc biệt là chú ý đến liều lượng vừa phải khi dùng, không uống hoặc dùng lượng lớn cam thảo trong khoảng thời gian ngắn hay 4 tuần liên tiếp.

*Tổng hợp và tham khảo thông tin từ nhiều nguồn như: Wikipedia và Healthline