Dầu hướng dương là gì? Tác dụng, lợi ích và một số lưu ý khi dùng

1. Dầu hướng dương là gì và công dụng phổ biến

Định nghĩa, đặc điểm

Dầu hướng dương là loại dầu được chiết xuất từ hạt hướng dương bằng cách ép trực tiếp hoặc sử dụng dung môi hóa học. Dầu hướng dương tinh luyện thì có màu trong, hơi ngả sang màu hổ phách, vị trung tính và mùi hơi béo.

Dầu hướng dương gồm chủ yếu là các chất béo trung tính có tỷ lệ khác nhau, cụ thể:

• Axit linoleic (omega-6 không bão hòa đa) chiếm 59%
• Axit oleic (omega-9 không bão hòa đơn) chiếm 30%
• Axit stearic (bão hòa) chiếm 6%
• Axit palmitic (bão hòa) chiếm 5%

Ngoài ra, dầu còn chứa polyphenol, terpenoids, squalene và lượng lớn vitamin E.

Công dụng phổ biến

Theo số liệu thống kê vào năm 2014 cho thấy dầu hướng dương được sản xuất gần 16 triệu tấn trên toàn thế giới, trong đó Ukraine (4,4 triệu tấn) và Nga (4,1 triệu tấn) là hai nước sản xuất dầu hướng dương lớn nhất.

Điều này cũng chứng tỏ rằng dầu hướng dương được sử dụng và ứng dụng nhiều trong đời sống như:

Trong y tế: Hầu hết, các nghiên cứu cho thấy dầu hướng dương có khả năng làm giảm tổng lượng cholesterol và nhất là cholesterol LDL xấu trong máu, từ đó ngăn ngừa bệnh tim. Tuy nhiên, đối với những người bị xơ vữa động mạch hoặc bị bệnh mạch máu ngoại vi thì có thể dầu hướng dương sẽ không mang lại hiệu quả làm giảm cholesterol.

Trong làm đẹp: Giống như các loại dầu hạt khác, thì dầu hướng dương cũng được sử dụng để massage trên da để cải thiện sức khỏe làn da, như giúp da tươi sáng, trẻ hóa, cải thiện vết thương, giảm mụn,….

Trong thực phẩm: Dầu hướng dương tinh luyện được sử dụng nấu ăn ở nhiệt độ cao. Còn với dầu hướng dương chưa tinh luyện, thường dùng cho các món ăn sống hoặc được nấu ăn ở nhiệt độ thấp vì loại dầu này dễ bị oxy hóa.

2. Các loại dầu hướng dương

Tùy theo giống cây trồng và phương thức chế biến, dầu hướng dương có 4 loại được phân theo nồng độ các axit béo khác nhau:

• Loại dầu hướng dương có axit linoleic cao (69%)
• Loại dầu hướng dương có axit oleic cao (82%)
• Loại dầu hướng dương có axit oleic trung bình (65%)
• Loại dầu hướng dương có stearic cao (18%) và axit oleic (72%)

Ngoài ra, bạn có thể phân loại dầu hương dương theo loại tinh luyện và chưa được tinh luyện:

• Loại dầu hướng dương tinh luyện: Được sản xuất bằng cách chiết xuất dung môi, khử keo và tẩy trắng nên làm cho dầu có tính chất ổn định và thích hợp cho việc nấu ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên, một số chất dinh dưỡng, hương vị và màu sắc sẽ giảm, thậm chí còn làm cho một số axit béo không bão hòa đa sẽ được chuyển hóa thành chất béo chuyển hóa khi gặp nhiệt độ cao.
• Loại dầu hướng dương chưa tinh luyện: Vì chưa được xử lý giống loại dầu đã tinh luyện nên rất dễ bị oxy hóa, kém bền nhiệt hơn. Tuy nhiên loại dầu này giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng, hương vị và màu sắc ban đầu.

3. Giá trị dinh dưỡng

Tùy theo giống và phương thức sản xuất mà dầu hướng dương chứa hàm lượng các loại axit béo khác nhau, nhưng nhiều nhất vẫn là chất béo không bão hòa đơn (axit oleic) và không bão hòa đa (axit linoleic) cùng với lượng lớn vitamin E.

Trung bình cứ 100ml dầu hướng dương (loại tiêu chuẩn, phổ biến) gồm các chất dinh dưỡng như:

• Năng lượng: 884kcal
• Chất béo: 100g
• Vitamin E: 274% DV
• Vitamin K: 5% DV

4. Lợi ích của dầu hướng dương đối với cơ thể bạn

Làm giảm cholesterol xấu

Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy: việc sử dụng dầu hướng dương có chứa nhiều axit oleic trong chế độ ăn uống sẽ giúp cho cơ thể giảm đi nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Cụ thể, dầu hương dương có tác dụng làm giảm đi tổng thể lượng cholesterol và cholesterol lipoprotein mật độ thấp của LDL xấu ở những người có nồng độ cholesterol cao.

Tuy nhiên, đối với loại dầu hương dương chứa hàm lượng axit oleic thấp, dường như không có lợi trong việc phòng chống bệnh tim, đồng thời có thể sẽ không mang lại hiệu quả trong việc làm giảm cholesterol ở những người đang bị bệnh mạch máu ngoại vi và bị xơ vữa động mạch.

Làm đẹp da

Nhờ chứa axit oleic, sesamol, axit linoleic và vitamin E nên dầu hướng dương còn có lợi cho da, cụ thể:

Không gây mụn: Dầu hướng dương làm tăng khả năng hấp thụ sâu vào bên trong da mà không làm tắc nghẽn lỗ chân lông, không gây kích ứng nên không gây ra mụn trên da. Ngoài ra, dầu hướng dương còn phù hợp với tất cả các loại da từ da thường, da khô, da dầu và da mụn trứng cá.

Chất chống oxi hóa: Dầu hướng dương chứa nhiều vitamin E, đây là hợp chất chống oxy hóa giúp cho da được bảo vệ khỏi sự gây hại của các gốc tự do cùng với sự tác động xấu của ánh nắng mặt trời. Nói một cách khác, vitamin E trong dầu hướng dương giúp da chống lão hóa và giảm bớt nếp nhăn.

Hàng rào bảo vệ da: Với axit linoleic trong dầu hướng dương có khả năng chống viêm và tạo hàng rào tự nhiên để bảo vệ cho làn da, hỗ trợ giữ ẩm đã được các nhà nghiên cứu chứng minh.

Cụ thể, trong một cuộc nghiên cứu gồm có 19 tình nguyên viên (ở độ tuổi trưởng thành và không có tiền sử bị viêm da dị ứng), cho thấy: việc xoa dầu hướng dương lên da cải thiện được độ ẩm và duy trì tính toàn vẹn của lớp da ngoài hơn so việc sử dụng dầu oliu.

Ngoài ra, nhờ hàm lượng axit linoleic, dầu hướng dương còn tác dụng bảo vệ da chống lại sự tác động của vi khuẩn và vi trùng. Vì theo kết quả nghiên cứu trên những đứa trẻ sinh non ở Bangladesh, được thực hiện vào năm 2008, cho thấy: việc bôi dầu hướng dướng lên da đã làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh do bị nhiễm trùng, như nhiễm trùng huyết.

Làm lành vết thương: Dầu hướng dương có lợi cho việc hỗ trợ điều trị các vết thương ngoài da nhờ hàm lượng axit oleic. Chẳng hạn đã được chứng minh có công dụng chữa lành vết thương ở cừu.

Tốt cho tóc và da đầu

Vitamin E và sesamol có trong dầu hương dương đều mang lại ích lợi cho tóc và da đầu. Vì chúng đều là những chất chống oxy hóa và có thể làm trung hòa các gốc tự do – nguyên nhân làm tóc và da đầu bị hư hại.

Hơn thế nữa, axit oleic chứa trong dầu còn giúp ngăn tình trạng tóc gãy rụng và khiến cho tóc mọc nhanh hơn, đồng thời có đặc tính chống viêm làm dịu da dầu, tránh gây ngứa. Thậm chí, nhiều người khi sử dụng dầu hướng dương lên tóc còn thấy tóc mềm mại hơn.

5. Cách sử dụng dầu hướng dương và một số lưu ý

Dù dầu hướng dương có công dụng tốt cho sức khỏe nhưng bạn cũng nên lưu ý về cách sử dụng sao cho đúng, chẳng hạn:

Trong y tế

Hàm lượng Omega-6 cao: Omega-6 (còn gọi là axit linoleic), được xem là một axit béo thiết yếu, có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như làm giảm cholesterol trong máu, ngăn cản sự phát triển của chứng xơ vữa động mạch, chống viêm, có thể ngăn sự phát triển tế bào ung thư,….

Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều lượng axit béo này có thể dẫn đến tình trạng viêm trong cơ thể (vì axit linoleic được chuyển hóa thành axit arachidonic, hợp chất gây viêm), thậm chí còn thúc đẩy tăng cân, béo phì hoặc các vấn đề khác liên quan đến sức khỏe.

Trong làm đẹp

Dầu hướng dương có tác dụng tích cực đối với sức khỏe làn da như Mẹo vặt Gia đình đã chia sẻ phía trên, nhưng khi sử dụng loại dầu này để làm đẹp, bạn cần lưu ý cách dùng như sau:

Đối với da: Hãy ưu tiên chọn dùng dầu hương dương hữu cơ, được sản xuất theo phương pháp ép lạnh để có được hiệu quả tốt cho da vì vẫn còn giữ lại được một số chất dinh dưỡng có ích.

• Bước 1: Cho lượng dầu hướng dương nhỏ trực tiếp lên lòng bàn tay.
• Bước 2: Tiến hành massage nhẹ nhàng lên da cho đến khi bạn cảm thấy dầu được thấm vào bên trong da.

Đối với tóc: Cần sử dụng với lượng vừa phải, vì nếu dùng quá nhiều dầu hướng dương hoặc xả lại với nước sạch không kĩ thì dễ làm cho tóc trông như bị nhờn.

Trong nấu ăn

Khi nấu ăn, bạn nên chọn loại dầu hướng dương cho phù hợp. Tuy nhiên, dù chọn loại dầu nào cùng với việc sử dụng nhiệt độ cao và đun nóng (trên 82 độ C) nhiều lần, thì cũng đều làm cho dầu hướng dương có xu hướng giải phóng các hợp chất gây độc.

Chẳng hạn, theo kết quả nghiên cứu đã cho thấy: ở điểm khói (tại nhiệt độ cao khi đun sôi) thì dầu hướng dương giải phóng lượng aldehyde lượng cao hơn hẳn so với các loại dầu thực vật khác. Hợp chất aldehyde là nguyên nhân làm hỏng DNA và tế bào, gây ra nhiều bệnh như bệnh tim và Alzheimer.

Với những thông tin chia sẻ trên, hy vọng bạn có thể được nhiều kiến thức hữu ích về dầu hướng dương là gì? Tác dụng, lợi ích và một số lưu ý khi dùng loại dầu này ra sao nhé!

*Tổng hợp và tham khảo thông tin từ nhiều nguồn như Wikipedia và Healthline